استفاده از ابزار تحقیق مشاهده در انجام پایان نامه
استفاده از ابزار تحقیق مشاهده در انجام پایان نامه
استفاده از ابزار تحقیق مشاهده در انجام پایان نامه
مشاهده یکی از ابزار های کم هزینه و تجربی، در انجام تحقیقات پایان نامه است. اما این روش هم، مانند تمام روش های تحقیق در انجام پایان نامه اصول و نکات مورد توجه خودش را دارد. این مقاله به منظور آشنایی دانشجویان با مشاهده، یکی از ابزار تحقیقاتی پر کاربرد و نکات مورد توجه در رابطه با آن، تهیه شده است.
مشاهده و شناخت آن
این روش تقریبا در تمام تحقیقات پایان نامه اجرا میشود. حتی اگر از ابزار تحقیقاتی دیگری در انجام پایان نامه استفاده شود. این ابزار تحقیقاتی در پژوهش های علوم انسانی و علوم اجتماعی کاربرد دارد. دانشجو برای استفاده از این ابزار باید بتواند بدون علاقه و نظر شخصی، کاملا بی طرف به مسائل نگاه کند و مسائل را بررسی کند. مشاهده باید کاملا با توجه به ارزش ها و مسائل آن عمیق بررسی شوند. مشاهده در تمامی پایان نامه ها با موضوعات اجتماعی، در تمام مراحل تحقیقات مورد استفاده قرار میگیرد. از مهم ترین مزیت های این روش، دیدن و بررسی کردن مستقیم، مسائل مربوط به موضوع است.
مشاهده و کاربرد آن در انجام پایان نامه
همان طور که در بالا گفته شد. این ابزار تحقیقاتی در تمام پایان نامه ها، با موضوعات مختلف وجود دارد. اما استفاده حتمی آن زمانی است که، دانشجو برای انجام تحقیقات پایان نامه، نمیتواند از روش مصاحبه استفاده کند.
مشاهده و نیاز به آن در انجام پایان نامه
میتوان اینگونه بیان کرد که، اگر امکان مطالعه به روش های مختلف وجود داشته باشد. باز هم به استفاده از روش مشاهده نیاز هست. که علت های آن عبارتند از :
- جهت گیری حاصل از کلمات :کلمات بار معنایی بالایی را در خود دارند. ممکن است نحوه بیان کلمات از سوی دانشجویان، احساسات درونی پاسخ دهنده هنگام مصاحبه و حتی خستگی دانشجو هنگام مصاحبه موجب شود تا، کلمات با معنایی متفاوت از آنچه شما در نظر داری ،بیان شود. که به طبع خود در جواب هایی که میشنوید هم تاثیر میگذارد.
مشاهده و کاربرد آن در انجام پایان نامه
- جهت گیری به وجود آمده ناشی از دانشجو : در انجام مصاحبه ممکن است عواملی تأثیر گذار باشند. که حتی به آنها توجه هم نمیشود. عواملی همچون جنسیت دانشجو، طرز لباس پوشیدن دانشجو، نحوه برخورد او با پاسخ دهنده، کلماتی که استفاده میکند و حتی رنگ پوست او میتواند موجب شود تا افراد پاسخ هایی دور از جواب واقعی دهند. که همین امر موجب میشود تا اطمینان مورد نیاز از اطلاعات، برای دانشجو حاصل نشود.
- جهت گیری ناشی از گذشت زمان: ممکن است سوالاتی که در رابطه با موضوعات در گذشته پرسیده میشود. توسط پاسخ دهنده با دقت جواب داده نشود. یعنی اگر از او بپرسید چقدر از در آمد خود را در ماه برای خرید مواد غذایی و شوینده خانه هزینه میکنید. نتوانند به طور دقیق به شما پاسخ دهند. حتی اگر پاسخ دهنده قصد داشته باشد دقیق پاسخ دهد. امکان خطا در جواب ها بسیار بالا است.
نکات کاربردی در انجام مشاهده
- باید قبل از مشاهده، هدف اصلی تحقیق خود را مشخص کنید.
- برنامه نحوه استفاده از این روش را دقیقا مشخص کنید.
- هر مطلب و نکاتی که در جریان مشاهده متوجه میشوید را یادداشت کنید.
- باید قادر به شناخت علائم رفتاری و اتفاقات باشید.
- زمان انجام مشاهده بسیار حائز اهمیت است. باید سعی کنید زمانی را برای استفاده از آن در نظر بگیرید که، اتفاقات مورد نظر شما رخ دهد. مثلا برای دریافت اطلاعات از واکنش افراد حین تعطیل شدن از سر کار، باید زمانی اقدام به مشاهده کنید که، زمان تعطیل شدن شرکت ها و کارمندان است.
مشاهده و انواع آن
- مشاهده های کنترل نشده یا ساده :این نوع از مشاهده معمولا زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که، دانشجو قصد دارد اطلاعات مقدماتی کسب کند. یا میخواهد فرضیه و سوال طراحی کند. به دو صورت انجام میشود. اول با حضور مطالعه کننده اطلاعات در محل مورد نظر برای انجام مشاهده. دوم بدون حضور دانشجو و توسط افراد دیگر در محل جمع آوری اطلاعات صورت میگیرد.
- مشاهدات کنترل شده یا سیستماتیک : در این نوع از مشاهده هم کسانی که به عنوان محقق وارد محل تحقیق میشوند و هم افرادی که مورد مطالعه قرار میگیرند. کاملا تحت کنترل هستند. این روش زمانی انجام میشود که، مشاهده کاملا سنجیده و پیش بینی شده باشد. در این روش از ابزار هایی مانند ضبط صوت، نت برداری و ثبت برای انجام تحقیقات استفاده میشود.
مزایای استفاده از مشاهده در انجام پایان نامه
- دانشجو نیاز ندارد تا، امکاناتی را فراهم کند تا، اطلاعات از افراد کسب کند.
- به علت اینکه دانشجو خودش در حال جمع آوری اطلاعات است. میتواند راحت تر آنها را درک و از آنها نتیجه گیری کند.
- افراد مورد نظر در تحقیق ممکن است نتوانند در مصاحبه و یا روش های دیگر با دانشجو همکاری کنند. مثلا ممکن است افراد مورد نظر دانشجو نوزادان باشند. در این صورت تنها روش تحقیق استفاده از مشاهده است.
- خیلی از افراد ممکن است به علت کمبود وقت و مشغله کاری، قادر به همکاری با دانشجو نباشند.
- دانشجو میتواند درستی اطلاعات را خود نظاره گر باشد.
- به علت حضور دانشجو در محیط تحقیقاتی، میزان اطلاعاتی که دانشجو از این روش کسب میکند قابل توجه است. در صورتی که با استفاده از هر ابزار تحقیقاتی دیگری دانشجو قادر نخواهد بود که، در مدت زمان کمی اطلاعات زیادی کسب کند.
معایب استفاده از مشاهده در انجام پایان نامه
- اطلاعاتی که از طریق مشاهده به دست می آیند به صورت کیفی هستند. و از آنجایی که تبدیل تحقیقات کیفی به تحقیقات کمی از پیچیدگی های زیادی برخوردار است. همچنین استفاده از تحلیل های آماری با مشکلاتی روبرو میشود و در نتیجه از کیفیت اطلاعات و نتایج نهایی کم میکند.
- دانشجو ممکن است آنقدر تحت تاثیر محیط قرار بگیرد که، از موضع بی طرف بودن خود، فاصله بگیرد.
- از آنجایی که ممکن است تمام اتفاقات اجتماعی، در زمان حضور دانشجو رخ ندهد. نمیتوان فقط به استفاده از این روش متکی شد.
- اطلاعات به دست آمده محدود به محیطی است که، دانشجو آن را مشاهده میکند.
- اگر افراد متوجه شوند که دانشجو به عنوان محقق وارد جامعه شده است. ممکن است در رفتار خود تغییر ایجاد کنند و یا توجه همگان به دانشجو جلب شود.
نظر (0)