شیوه مقاله نویسی _همواره از دیر باز، نوع بشر تلاش کرده است تا نیاز های خود را با شیوه های گوناگون تبادل اطلاعات برآورده کند. این تبادل، به شیوه گوناگون دیداری، شنیداری و نوشتاری انجام می شود. مقاله نویسی یکی از معمول ترین شیوه های نوشتاری است. مقاله نویسی در حوزه علمیه خواهران یکی از معمول ترین شیوه های نوشتاری است که در اینجا به توضیح مراحل انجام یک مقاله پژوهشی می پردازیم:
شیوه نامه مقاله نویسی در حوزه های علمیه
از مهمترین روش های انتقال اطلاعات، تدوین و انتشار مقاله علمی است، مقاله به منزله یک سند علمی و مالک ارزیابی توان علمی نویسنده است.
مراحل پژوهش:
مسأله یابی و طرح تحقیق
اجرای تحقیق: گردآوری اطالعات، ارزیابی، داوری و نتیجه گیری
تدوین گزارش در قالبهای کتاب، پایاننامه یا مقاله علمی
طرح پژوهش:به نقشه کار پژوهشگر برای حل مسأله پژوهش گفته میشود.
رشد روز افزون سطح علمی پژوهش ها در میان دانشجویان و محققین، کارشناسان و تیم پژوهشی ایران مشاور را برآن داشته است تا خدمات مشاوره ای و آموزشی خود را درحوزه های مختلف با بهره گیری از توان اساتید، فارغ التحصیلان و فعالان حوزه پژوهش با کیفیتی متمایز ارائه نماید. ما همچنین در زمینه ترجمه و ویراستاری مقالات ISI، علمی پژوهشی، علمی تخصصی، مروری، کنفرانسی و همچنین پذیرش و چاپ مقالات در ژورنال‌های معتبر بین المللی، داخلی و کنفرانسی خدمات با کیفیتی را ارائه می کنیم.
اجزای یک مقاله علمی:
صفحه عنوان شامل:آرم الله، نام دانشگاه، موضوع مقاله ، نام دانشکده – نام استاد راهنما، ، نام پژوهشگران ، فصل و سال تدوین ذکر شود.
۲٫چکیده
۳٫کلید واژه
فهرست مطالب
مقدمه
بدنه و متن اصلی
نتیجه
۸٫استنادات (منابع و مأخذ)
توضیح تفصیلی این اجزا به شرح ذیل است:
عنوان:
پختگی عنوان، حاکی از توان علمی نویسنده و عنوان نامناسب ارزش مقاله را کم میکند. این عنوان ناظر به مسأله تحقیق و پرسش اصلی است. همچنین پوشش دهنده ی واژگان کلیدی است. پس باید گویا و رسا باشد، در عین حال اختصار عنوان، یک امتیاز است و کلمات باید بین سه تا هشت کلمه باشد. عنوان نباید اعم یا اخص از محتوای مقاله یا از روی تعصب باشد. زمان انتخاب عنوان میتواند در ابتدا و یا تکمیل یا در حین کار یا پس از تکمیل و در انتها باشد و تا آخرین مراحل امکان تعویض داشته باشد. از عناوین کلیشه ای باید پرهیز شود و در مقالات علمی،عنوان باید علمی و به دور از صنایع ادبی و ابهام آمیز باشد.
چکیده مقاله:
در چکیده باید با استفاده از کلمات متن، عصاره مقاله را در ۱۵۱ تا ۲۱۱ کلمه آورده شود. آن خلاصه جامعی از محتوای یک گزارش پژوهشی است که هدف ها، پرسش ها، روش ها و یافته های پژوهش را به اختصار دارد و این آیینه پژوهش است و مخاطب را تحریص و تشویق به خواندن میکند. اجزای چکیده شامل دلایل نگارش و بیان مسئله و مشکلی است که در مقاله مورد توجه قرار گرفته و نظرهای مختلف پیرامون آن بررسی شده و ادله ها و شواهد کافی در همان راستا بررسی و نتایج علمی بدست آمده را باز مینماید و باید از زبان خود پژوهشگر(نه نقل قول) به صورت فعل ماضی آورده شود. در چکیده بهتر است کلمات کلیدی هم بیاید.
چکیده غیر از فهرست یا مقدمه است و جزئی از محتوای مقاله و اجمالی از مطالب تفصیلی آن است و از طریق مطالعه فهرست مطالب، مقدمه و نتایج نوشته میشود. در چکیده لازم نیست به منابع و مآخذ، ارجاعی انجام شود و از بیان خطابی، مثال و توضیح مفاهیم پرهیز میشود. برای مهارت افزایی در این رابطه، بهتر است چکیده مقالات علمی مطالعه و مرور شود تا الگویی فرا راه محققان باشد. چکیده در حقیقت بخش کامل، جامع و مستقل از اصل گزارش است پس نباید پیش از گزارش پژوهش تهیه شود.
آسیب های چکیده نویسی:
تبدیل چکیده به فهرست: چکیده هرگز مروری بر مباحث اثر تحقیقی و رساله نیست، بنابراین نباید آن را با گزارش فهرست اثر اشتباه گرفت.
تبدیل چکیده به طرح مسئله: برخی از افراد، در چکیده به شرح و تفصیل موضوع پایان نامه، مسائل آن و ضرورت بحث از مسئله میپردازند که نادرست است. البته بیان اجمالی مسئله نیز از مباحث چکیده است، اما سهم آن متناسب با سهم حجم چکیده است، نه اینکه اهم مطالب چکیده بر محور بیان مسئله بنا شده باشد.
ارجاع به مآخذ: پرداختن به معرفی منابع و مآخذ در چکیده نیز، نادرست است.
بیان خطابی: ادبیات چکیده باید همانند ادبیات رساله یا مقاله باشد. در واقع، استفاده از بیان شعارگونه، عبارت پردازی خطابه در شأن رساله و مقاله علمی نیست.
۳٫ کلید واژه
کلماتی است برآمده از متن مرتبط با موضوع اصلی مقاله که خواننده با مطالعه آنها، به محتوای اصلی پژوهش پی می برد. در حقیقت، کلید واژه ها، در حکم موضوعات جزئی مقاله اند که پس از چکیده میآیند. واژگان کلیدی به خواننده کمک میکند تا پس از خواندن چکیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
کلید واژه در مقاله، نقش «نمایه»و در کتابها و پایان نامه ها، نقش فهرست را دارند. این واژگان، نمای کلی مقاله را در ذهن تداعی میکنند. میانگین واژه های کلیدی یک مقاله، پنج تا هفت، کلمه است (سرمد، ۱۳۷۱، ص ۳۲۱ )انتخاب درست کلید واژه ها به نمایه سازی استاندارد مقاله در پایگاههای الکترونیکی علمی – پژوهشی کمک میکند و دسترسی مخاطبان را به مقاله تسهیل مینماید. کلید واژه های اصلی باید با عنوان و مسأله تحقیق و در حد امکان با سرفصل ها تناسب داشته باشد.
مقدمه
یکی از بخش های مهم مقاله علمی و روزنی برای ورود خواننده به دنیای درون مقاله و در حکم نقشه راه است. وظایف اصلی مقدمه، روشن ساختن موضوع، مشخص نمودن هدف و به دست دادن طرح و نقشه ارایه مطالب است.در مقدمه مقاله، مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادی و کاربردی به صورت مختصر بیان میشود و از ذکر جزئیات پرهیز میشود. معمولا داوران و ارزیابان برای شناخت قوت علمی مقاله، تنها به مقدمه و نتیجه آن نظر میکنند، بنابراین باید آن را دقیق و مناسب متن مقاله بنویسیم.
هدف اصلی یک مقدمه حرفه ای، پاسخ به پرسشهایی چون: این تحقیق چه اهمیتی دارد؟ چه کسانی از آن بهره مند میشوند؟ چه نیازی به حل این مسأله داریم؟ و چه انگیزهای باعث شد تا این مقاله نوشته شود؟ در واقع یک مقدمه خوب شامل توضیح درباره پیشینه تحقیق، ضروت ها، روش، ساختار، مباحث و منطق حاکم بر فصول است و اینکه چرا این تحقیق ادامه منطقی گزارش های پیشین است. مقدمه نباید مفصل و طولانی باشد بهتر است حداکثر دو صفحه یا یک ششم کل مقاله باشد.
سیر نگارش مقدمه هم از مطالب عام به خاص است. از جنبه های کلی شروع میشود و رفته رفته به بخشهای تخصصی تر می پردازد. محقق باید پرسش های پژوهش خود را به صورت استفهامی بیان کرده و به تعریف متغیرهای تحقیق به صورت عملیاتی بپردازد(هومن، ۱۳۷۸، ص.۸۷)
متن اصلی و بدنه مقاله
قسمت اصلی مقاله است که در آن به سئوالات تحقیق به طور تفصیلی پاسخ میدهد. پس تا زمانی که محقق مسأله خود را حل نکرده و یا به آن نزدیک نشده، نباید اقدام به نگارش کند. عبارات بدنه باید مستند به منابع معتبر و مستدل به برهان باشد و از آوردن عباراتی که در درستی آنها شک دارد، پرهیز نماید. تعیین محورهای داخلی در بدنه مقاله، ارتباط و انسجام منطقی در بین قسمتهای مختلف را تقویت مینماید. در تعیین عناوین داخلی مقاله میتوان از سئوالات فرعی کمک گرفت و هر کدام از عناوین داخلی میتوانند پاسخ به یک سئوال فرعی باشند.
در صورت نیاز می توان عنوان های داخلی را به موضوعات عناوین جزئی تر تبدیل کرد و به سئوالات ریزتر و ساده تر که پاسخ آنها، تنها به چند پاراگراف نیاز دارد، رسید. حجم مقاله نیز به نوع مجله و سفارش دهنده آن بستگی دارد؛ امّا بهترین مقاله، نوشتاری است که با کمترین کلمات، بیشترین محتوای علمی را تولید و به حل مسأله ای بی انجامد. جمله های ساده، گویا و صحیح از ضروریات یک متن علمی است. اگر جملاتی از متن مقاله به لحاظ دستوری یا علمی استوار نباشد تأثیر ناخوشایندی به مخاطب و اعتماد او گذارده و کل مقاله را زیر سوال میبرد. پس تنها مهارت در جمله سازی و عبارت پردازی برای تولید یک مقاله علمی کافی نیست بلکه باید چینش صحیح جملات و ترکیب درست آنها را آموخت و گام نخست در این میسر، نگارش پاراگرفهای استاندارد است.
پاراگراف
پاراگراف، بخش کوتاهی از یک متن است که درباره یک موضوع جزئی سخن میگوید هر پاراگراف با یک جمله اصلی شروع میشود و همان جمله باید حاوی ایده ی اصلی پاراگراف باشد. در ادامه جملات توضیحی خواهند آمد که هر کدام ادامه منطقی جمله قبل است. همچنین هر پاراگراف باید از استقلال نسبی برخوردار و مانند یک یادداشت کوچک باشد. شمار کلمات هر پاراگراف، زیر ۱۵۰ کلمه است. هر بند (پاراگراف) نباید طولانی باشد و به مطلبی مهم بیفزاید. در ابتدای هر بند از حروف «واو» یا «که» حروف ربطند و نشان میدهد، بند مستقلی نیست استفاده نمیشود.
افزون بر استدلال و تأملات محقق،لازم است هر مقاله ای با مجموعه ای از آثار مرتبط با موضوع خود، در ارتباط باشد از این رو سعی میشود با نقل قول مستقیم یا غیر مستقیم (بازنویسی، تلخیص) این ارتباط علمی برقرار شده و از منابع معتبر دست اول استفاده شود. البته ارجاعات محقق نباید به قدری زیاد باشد که تحلیل نگارنده را کم رنگ نماید.
ناگفته نماند که اشاره به نظریات رقیب در حل مسأله، نقد مستند و مستدل آنها با بیان نظریه برگزیده و دفاع از آن، عمده ترین مباحث بدنه یک مقاله است. بنابراین باید از هرگونه بحث مفصل در تحلیل پیش فرضها، مبانی و مباحث مقدماتی پرهیز شود و در صورت نیاز به یک مطلب فرعی، آن را در پاورقی ذکر کرد. توجه داشته باشیم که در ارزیابی مقالات، معمولاً به اعتبار علمی منابع و کفایت ادله و صحت نتایج آن معطوف میشوند.
نتیجه
در این قسمت توصیف کلامی مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده، ارایه میشود. در حقیقت باید مشخص شود که مقاله به روشن شدن مسئله چه کمکی کرده است. بنابراین دستاوردها و حاصل پژوهش، بدون بیان ادله و شواهد در بخش پایانی بیان می شود. نتیجه برخلاف چکیده متضمن تعریف و بیان مسأله، ضرورت تحقیق، ذکر ادله و دیدگاههای رقیب نیست. نتیجه نشان میدهد که مقاله حاضر چه نوآوری هایی داشته و چه مشکلی را حل نموده است. بر حسب اهمیت آنها، روش متداول بیان نتایج، آن است که ابتدا مهمترین و سپس یافته های کم اهمیت تر ارائه میشود (هومن: ۱۳۷۸، ص . ۱۱ )
گزارش مستند و مستدل از تحقیق است اما نتیجه مقاله، گزارش نتایج تحقیق بدون ذکر استدلال، استناد و ارجاع است. نتیجه مقاله در حقیقت، پاسخ به سئوالاتی است که از ابتدا طرح شده و این نتایج، یافته های مستدل و مستند و در متن مقاله است بنابراین از هرگونه عبارت پردازی و ادعای به اثبات نرسیده، باید شدیداً خودداری نمود. نتایج معمولا مبتنی بر ترتیب منطقی پرسش ها یا فرضیه ها و نیز وابسته به تأیید یا تأیید نشدن فرضیه هاست و ترتیب بیان نتایج نیز بر حسب ترتیب تنظیم سوالها و فرضیه های آنها است. (سیف، ۱۳۷۵، ص . ۳۱)
تبصره: چنانچه مقاله پیوست یا ضمایمی داشته باشد، قبل از استنادات قرار میگیرد.
پیشنهادات
محقق درپایان تحقیق می تواند پیشنهادات جدیدی را به سایر پژوهشگران درخصوص زوایای ناکاویده موضوع ارائه نماید و با تعیین زوایای مختلف مواردی را که خود به تحقیق نشسته یادآور شود و زوایای باقی مانده را به درستی تبیین واز دیگران بخواهد که پاسخ گوی این نیازها باشند و اظهار امیدواری کند که این معضلات در پرتو اهتمام آنان به انجام برسد.
استنادات
اعتبار علمی مقاله به مستند و مستدل بودن آن است. ارائه فهرست کاملی از مراجع مقاله با رعایت اصل امانتداری و اخلاق پژوهشی مورد انتظار است. البته سبک های استنادات در کتاب ها و مقالات متنوع است. معمولاٌ در راهنمای نویسندگان مجله یا جشنواره علمی در چگونگی ارجاعات پیروی میشود. اما ارجاع در پایان مقاله، ارجاع در پاورقی و ارجاع در متن، سه شیوه ی عمده استناد است که شیوه اخیر به علت سهولت، سرعت، ایجاد تمرکز ذهنی برای خواننده و رواج جهانی آن، بر دو شیوه قبلی برتری دارد و آن ارجاع درون متنی است که نام صاحب اثر، تاریخ انتشار و شماره جلد و صفحه را میآورند.
مثال :
مانند(مطهری، ۱۳۸۲، ج ۳، ص ۱۵۱) امّا نام اثر نمی آید. درباره مشخصات کتاب شناختی منابع تحقیق (کتاب نامه) که در پایان مقاله میآید، هماهنگ ترین روش، همسویی با روش ارجاع نویسی در بدنه ی اصلی مقاله است که در پی می آید. البته نباید در ارجاعات و نقل قولها افراط کرد در آن صورت مقاله به مجموعه یادداشت ها و تحلیل های دیگران تبدیل شده و از ارزش علمی آن کاسته میشود. ارجاعات در دو بخش پاورقی و منابع به شکل زیر صورت میگیرد:
الف) زیرنویس (پاورقی) توصیفی
توضیحات اضافی یا اصطلاحی که نمی توان برای حفظ انسجام متن، آن را درون متن آورد، می توان زیر صفحه با مشخص کردن شماره بیاید. توضیحات باید حتی الامکان خلاصه باشد. ترجمه آیات و روایات در متن فارسی بیاید و در صورت نیاز میتوان متن عربی را در پاورقی آورد. کلمه های بیگانه در داخل متن حتماً باید به فارسی نوشته شود و صورت خارجی آنها در پاورقی بیاید اینها در مورد اصطلاحات تخصصی یا نام اشخاص است در موارد ضروری که باید نام خارجی در متن بیاید باید در کنار صورت فارسی داخل پرانتز نوشته شود (غلامحسین زاده، ۱۳۷۲، ص ۱۷)توجه کنیم
درهر متن یکبار معادل انگلیسی آوردن آن واژه کفایت میکند.
ب) ارجاع در منابع
محقق باید در پایان مقاله، فهرستی از منابع و مآخذی که در متن به آنها استناد کرده است را به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی بیاورد. تنها منابعی می آید که در متن از آنها استفاده شده است. در ذکر منبع حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروری به نظر میرسد: -۱ نام خانوادگی و نام مؤلف یا مؤلفان -۲ تاریخ انتشار اثر -۳ عنوان اثر -۴ نام شهر -۵ نام ناشر(البته اگر کتاب تجدید چاپ شده باشد، شماره چاپ آن هم میآید) جداسازی این اطالعات با نقطه و جداسازی اجزای مختلف هر یک با ویرگول (،) است مانند:
در تک مؤلف:
جوادی، آملی،عبدالله (۱۳۷۲) هدایت در قرآن (چاپ سوم.) تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
– در ارجاع منابع از دو مؤلف یا بیشتر به شکل زیر می آید:
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، زهره. (۱۳۷۱) روشهای تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سوم) تهران:نشر آگاه.
– آثار دارای مترجم به شکل زیر میآید:
صدر الدین شیرازی، محمد . (۱۳۷۵) شواهد الربوبیه( چاپ دوم) ترجمه جواد مصلح.تهران:انتشارات سروش.
– آثار با عنوان سازمانها و نهادها:
مرکز اسناد و مدارک علمی، وزارت آموزش و پرورش (۱۳۶۲) واژه نامه فارسی – انگلیسی. تهران: نشر
مؤلف
– آثار به جای مؤلف ویراستاریا چند نفر گردآورنده یا مجموعه مقالات به شکل زیر:
شفیع آبادی،عبدالله گردآورنده،۱۳۷۱)،مجموعه مقالات جنگ روانی. تهران:انتشارات سمت.
توضیحات بیشتر درباره شیوه ارجاع منابع
در جهت امانت داری اندیشه های دیگران و برای اطلاع رسانی بیشتر خواننده برای مراجعه به متون منابع اصلی، باید ارجاعات آورده شود. بنابراین هرگاه در متن مقاله، مطلبی از یک کتاب، مجله یا… به صورت مستقیم یا غیر مستقیم نقل شود باید پس از بیان مطلب آن را مستند ساخت. این مستندسازی شیوه های مختلفی دارد.
در استناد نام مؤلف و صاحب اثر بدون القاب: آقا، خانم، استاد، دکتر، پروفسور، حجت الاسلام، آیت الله و امثال آن آورده میشود مگر در جایی که لقب جزو نام مشخص شده باشد مانند خواجه نصیر الدین طوسی، آخوند خراسانی، امام خمینی، علامه طباطبایی (دهنوی۱۳۷۱،ص ۲۷)
اثر با یک مؤلف: پس از آوردن متن، داخل پرانتز: نام خانوادگی،تاریخ انتشار، شماره صفحه به ترتیب می آید و پس از آن نقطه می گذاریم مانند (ابطحی، ۱۳۸۲، ص . ۲۷)
اثر با بیش از یک مؤلف باشد، نام خانوادگی آنان به ترتیب به همراه سال انتشار و شماره صفحه می آید مانند (سرمد، بازرگان، حجازی، ۱۳۷۱، ص ۵۰ )و اگر بیش از سه مؤلف بود: نام خانوادگی اولین مؤلف و به دنبال آن عبارت «و همکاران» یا «دیگران »و سپس سال انتشار و شماره صفحه می آید مانند (نوربخش و دیگران، ۱۳۶۶، ص ۷۵)
اثر با نام سازمانها و نهادها
به جای نام مؤلف، نام سازمان می آید مانند (فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، ۱۳۸۲، ص ۳۴)
دو یا چند اثر یک مؤلف
همه آنها داخل پرانتز به ترتیب تاریخ نشر می آید مانند (والاس، ۱۹۸۰، ص ۱۵؛ ۱۹۸۸، ص ۲۷؛ ۱۹۹۰، ص ۵).و اگر چند اثر یک مؤلف در یک سال منتشر شده باشد آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمایز میگردند مانند( احمدی،۱۳۶۵الف،ص۲۲؛۱۳۶۵ب،ص۱۶)
استناد آیات و روایات
ابتدا نام سوره و سپس شماره آیه ذکر میشود، مانند : (بقره، ۳۹ )در خصوص نهج البلاغه نام کتاب و شماره خطبه یا نامه (نهج البلاغه، خطبه ۳۳) و روایات غیر نهج البلاغه، نام گردآورنده روایات، تاریخ نشر، شماره جلد و صفحه مانند(مجلسی،۱۴۰۳،ج۵۶،ص۱۹۸)
ارجاع دهی مقالات
ابتدا نام مؤلف یا مؤلفان، سپس تاریخ انتشار، بعد عنوان مقاله، به دنبال آن نام مجله و شماره آن ذکر میشود آنگاه شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسی و PP در انگلیسی، مانند حداد عادل، غلامعلی (۱۳۷۵)، انسان عینی، فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش ۹، صص .۳۵-۴۱
ارجاع پایان نامه و رساله پس از ذکر عنوان باید ذکر شود که آن منبع پایان نامه کارشناسی ارشد یا رساله دکتر و به صورت چاپ نشده است،
سپس نام دانشگاه به شکل زیر:
ایزدپناه، عباس (۱۳۷۱) مبانی معرفتی مشاء و اهل عرفان. پایان نامه کارشناسی ارشد. چاپ نشده. دانشگاه قم.
ارجاع از یک روزنامه
همانند ارجاع مقاله در مجله است مانند:
(محمودی، اکبر ۱۳۷۵ ،۲۱ مهر)موانع توسعه در ایران. روزنامه کیهان. ص .۶
ارجاع فرهنگ نامه و دائره المعارف
در ارجاع نام سرپرست و بقیه موارد مثل کتاب عمل میشود، مانند:
بجنوردی، سید کاظم و همکاران (۱۳۷۷)، دائره المعارف بزرگ اسالمی (چاپ دوم.) تهران. مرکز دائره
المعارف بزرگ اسالمی.
ارجاع کنفرانسها، سمینارها و گزارش
مطلبی از دایره المعارف در شبکه وب
Seven years war.Pritannicaonline.vers ,812.Apr.1998.
Encyclopaedia Britannica. 02 nov 2030http://www.eb.om;181/.
ارائه گزارش از همایش و سمینارها باید به شکل زیر باشد (سلطانی، ۱۳۶۳، ص . ۱۹ )همایش بین المللی نقش دین در بهداشت و روان (۱۳۸۰) چکیده مقالات اولین همایش بین المللی نقش دین در بهداشت روان. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
نقل از منابع الکترونیکی (اینترنت)
امروز نقل از منابع اینترنتی یکی از منابع ارجاعی است که در ذکر آن اطالعات ضروری به ترتیب زیر بیان میشود. بارلو،جان پی .(۱۹۹۶) درخت یوشع میلرزد. در مجله CORE (روی خط اینترنت.) ج ۸، ش ۱، ( نقل شده تاریخ۲۵ مارس ۱۱۱۶، قابل دسترسی در:
ارجاع یک مقاله در مجله الکترونیکی
Miles, Adrian. Singin in the Rain: Ahypertextual Reading. “Postmodern Culture 8.2(1118).12 nov 2111.
نظر (0)